Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 8 - Bài 13: Dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm - Tô Hà

ốc cây (ba khía là loại còng biển lai cua, càng sắc tím đỏ, làm mắm xé ra trộn tỏi ớt ăn rất ngon). 
c) Lí Bạch (701 - 762), nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương long thuộc Miên Châu (Tứ Xuyên) 
→ Đánh dấu phần giải thích (làm rõ họ là ai) 
→ Đánh dấu phần thuyết minh 
→ Đánh dấu phần bổ sung thêm 
a) Đùng một cái, họ được phong cho cái danh hiệu tối cao là “chiến sĩ bảo vệ công lí và tự do”. 
b) Gọi là kênh ba khía vì ở đó hai bên bờ tập trung toàn những con ba khía, chúng bám đặc sệt quanh các gốc cây. 
c) Lí Bạch nhà thơ nổi tiếng của Trung Quốc đời Đường, tự Thái Bạch, hiệu Thanh Liên cư sĩ, quê ở Cam Túc; lúc mới năm tuổi, gia đình về định cư ở làng Thanh Liên, huyện Xương long thuộc Miên Châu. 
→ Bỏ phần trong ngoặc đơn thì nghĩa của các đoạn trích dẫn không thay đổi vì khi đặt một phần nào đó trong dấu ngoặc đơn thì người viết đã coi đó là phần ...u dài của cầu là 2290m (kể cả phần cầu dẫn với chín nhịp dài và mười nhịp ngắn) 
c) Để văn bản có tính liên kết, người viết (người nói) phải làm cho nội dung của các câu, các đoạn thống nhất và gắn bó chặt chẽ với nhau; đồng thời, phải biết kết nối các câu, các đoạn đó bằng những phương tiện ngôn ngữ (từ, câu,) thích hợp. 
1. Công dụng của dấu ngoặc đơn: 
a) Đánh dấu phần giải thích ý nghĩa của các cụm từ trong dấu ngoặc kép. 
b) Đánh dấu phần thuyết minh. 
c) Dấu ngoặc đơn thứ nhất đánh dấu phần bổ sung (người nói) 
Dấu ngoặc đơn thứ hai: thuyết minh làm rõ phương tiện ngôn ngữ (từ, câu) 
2. Giải thích công dụng của dấu hai chấm trong những đoạn trích sau: 
Nhưng họ thách nặng quá: nguyên tiền mặt phải một trăm đồng bạc, lại còn cau, còn rượu .. cả cưới nữa thì mất đến cứng hai trăm bạc. 
 (Nam Cao, Lão Hạc) 	 
b) Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tôi một câu như thế này: 
 - Thôi, tôi ốm yếu quá rồi chết cũng được. Nhưng trước khi nhắm mắt tôi khuyên anh: ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn rồi cũng mang vạ vào mình đấy. 
 (Tô Hoài, Dế mèn phiêu lưu kí) 
c ) Rồi một ngày mưa rào. Mưa giăng giăng bốn phía. Có quãng nắng xuyên xuống biển, óng ánh đủ màu: xanh lá mạ, tím phớt, hồng, xanh biếc, 
 (Vũ Tú Nam, Biển đẹp) 	 
2. Công dụng của dấu hai chấm: 
a) Đánh dấu phần giải thích cho ý: họ thách nặng quá. 
b) Báo trước lời đối thoại của Dế Choắt với Dế Mèn + thuyết minh phần nội dung lời khuyên của Dế Choắt. 
c) Đánh dấu phần thuyết minh cho ý: đủ màu là những màu nào? 
3. Có thể bỏ dấu hai chấm trong đoạn trích sau được không ? Trong đoạn trích này, tác giả dùng dấu hai chấm nhằm mục đích gì ? 
Tiếng Việt có những đặc sắc của một thứ tiếng đẹp, một thứ tiếng hay. Nói thế có nghĩa là nói rằng: tiếng Việt là một thứ tiếng hài hòa về mặt âm hưởng, thanh điệu mà cũng rất tế nhị, uyển chuyển trong cánh đặt câu. Nói thế cũng có nghĩa là nói rằng: tiếng Việt có đầy đủ khả năng để diễn đạt tình cảm,tư tưởng của người Việt Na...c đánh dấu bằng dấu ngoặc đơn là một bộ phận của câu, gọi là phần phụ giải thích. 
6. Dựa vào nội dung đã học ở văn bản Bài toán dân số, hãy viết một đoạn văn ngắn về sự cần thiết phải hạn chế việc gia tăng dân số; trong đoạn văn có dùng dấu ngoặc đơn và dấu hai chấm. 
DẶN DÒ: 
- Học bài + làm bài tập. 
- Soạn bài: Đề văn thuyết minh 
Và cách làm bài văn thuyết 
minh 
CẢM ƠN VÀ CHÚC SỨC KHỎE 
QUÍ THẦY CÔ 
CHÚC CÁC EM HỌC GIỎI