Bài giảng môn Ngữ văn Lớp 9 - Bài: Bến quê (Nguyễn Minh Châu)

ng ngày , với những chi 
tiết sinh hoạt đ ời thường , có khi nhỏ nhặt để phát hiện ra 
những chiều sâu của cuộc sống . Tác gi ả cho rằng “ cuộc 
đ ời vốn đa sự , con người th ì đa đ oan ”. Triết lí trong Bến 
qu ê là một triết lí giản dị mà sâu sắc, mang ý nghĩa 
trải nghiệm , tổng kết cuộc đ ời một con người . 
II, Đ ọc - hiểu văn bản 
1. Nhân vật Nhĩ 
Nhĩ xuất hiện trong một hoàn cảnh đ ặc biệt : 
Căn bệnh hiểm nghèo đã khiến Nhĩ hầu nh ư bị liệt 
toàn thân , không thể tự mình di chuyển dù là nhích 
chuyển trên giường bệnh . Tất cả mọi sinh hoạt của 
anh đ ều trông vào sự giúp đ ỡ của người khác mà 
chủ yếu là Liên - vợ của anh . Nh à văn đã đ ặt nhân 
vật trong một hoàn cảnh đ ặc biệt , tạo nên một tình 
huống nghịch lí để chiêm nghiệm 
về đ ời người . 
Mạch truyện phát triển theo dòng cảm xúc và suy nghĩ 
của nhân vật Nhĩ : 
a. Cảm nhận về vẻ đ ẹp của 
thiên nhiên trong buổi sáng đ ầu thu 
Nhĩ đã nhìn ngắm cảnh vật từ vị trí nào ? vị trí đ ó có chi phối tới cảm... hiểu đư ợc ư ớc muốn của cha nên 
làm một cách miễn cưỡng và rồi lại bị cuốn hút vào trò 
chơi hấp dẫn nó gặp trên đư ờng đi, để rồi có thể lỡ chuyến 
đò sang ngang duy nhất trong ngày . Từ sự việc ấy , Nhĩ đã 
nghiệm ra đư ợc cái quy luật phổ biến của đ ời người : con 
người ta trên đư ờng đ ời thật khó tránh những đ iều vòng 
vèo hoặc chùng chình ”. 
Nhĩ có trách người con không nghe lời mình không ? Nếu là em th ì em có trách hay không ? 
Hãy giải thích hành đ ộng của Nhĩ ở cuối truyện khi thấy con đò ngang vừa chạm mũi vào bờ đ ất bên này sông ? 
ở cuối truyện khi thấy con đò ngang vừa chạm mũi 
vào bờ đ ất bên này sông , Nhĩ đã thu hết tàn lực dồn 
vào một cử chỉ có vẻ kì quặc (). Hành đ ộng cuối 
cùng này của Nhĩ có thể hiểu là anh đ ang nôn nóng 
thúc giục cậu con trai hãy mau kẻo lỡ chuyến đò duy 
nhất trong ngày . Nhưng hình ả nh này con gợi ra ý 
nghĩa khái quát hơn . Đ ó là ý muốn thức tỉnh mọi 
người về những cái vòng vèo , chùng chình mà chúng 
ta đ ang sa vào trên đư ờng đ ời , để dứt ra khỏi nó , để 
hướng tới những gi á trị đ ích thực vốn rất giản dị , gần 
gũi và bền vững . 
Nhận xét chung 
Nhân vật Nhĩ trong truyện là nhân vật tư tưởng , một loại 
nhân vật nổi lên trong sáng tác của Nguyễn Minh Châu 
giai đoạn sau năm 1975. Nh à văn đã gửi gắm qua nhân 
vật nhiều đ iều quan sát , suy ngẫm , triết lí về cuộc đ ời . 
Nhưng nhân vật không vì thế mà biến thành cái loa phát 
ngôn cho tác gi ả. Những chiêm nghiệm , triết lí về cuộc 
đ ời và con người đã đư ợc chuyển hóa vào trong đ ời sống 
nội tâm của nhân vật , với diễn biến của tâm trạng dưới 
sự tác đ ộng của hoàn cảnh đ ựợc miêu tả tinh tế , hợp lí . 
2. Nghệ thuật 
a. Tình huống truyện 
Khái niệm : 
Tình huống của Bến qu ê là một chuỗi những nghịch lí móc 
nối lại với nhau khiến tình cảnh nhân vật càng thêm trớ trêu : 
 Nhĩ có một công việc tốt , có đ iều kiện đi khắp mọi nơi 
trên thế giới thế nhưng giờ đây căn bệnh quái ác buộc chặt 
anh trên giường bệnh . An