Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Bài 14, Tiết 57: Một thứ quà của lúa non: Cốm - Lê Thị Phương Loan

A LÚA NON: CỐM  ( Thạch Lam ) 
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích 
1. Đọc 
2. Chú thích 
a. Tác giả 
b. Tác phẩm 
c. Thể loại: 
Tùy bút. 
Xác định thể loại văn bản? 
Em hiểu gì về tùy bút ? 
- Tùy bút là một thể văn gần với thể bút kí, kí sự ở yếu tố miêu tả, ghi chép những hình ảnh, sự việc mà nhà văn quan sát, chứng kiến. 
 Tùy bút giàu tính biểu cảm, đậm chất trữ tình. 
Bài tùy bút nói về cái gì? 
 Bài tùy bút nói về cốm: 
 một thứ quà của lúa non. 
5 
Bài 14 - Tiết 57 : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM  ( Thạch Lam ) 
II. Tìm hiểu văn bản 
1. Bố cục: 
- Đoạn 1:Cơn gió mùa hạ ... thuyền rồng 
- Đoạn 2: Cốm là thức quà riêng biệt  nhũn nhặn. 
- Đoạn 3: Phần còn lại. 
=> Nguồn gốc, sự hình thành của cốm. 
=> Giá trị của cốm. 
=> Bàn về cách thưởng thức cốm. 
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích 
Văn bản được chia làm mấy đoạn? Nêu nội dung chính từng đoạn? 
Tác giả đã sử dụng những phương thức biểu đạt nào trong văn bản? 
Miêu tả, kể, biểu cảm và bình luận. 
Phương...c, sự hình thành một món ăn mang hương vị đồng quê, dân tộc. 
 Cốm được làm từ lúa non, sinh ra từ sự tinh tuý của thiên nhiên, đất trời và sự khéo léo của con người. 
 Một thức quà giản dị mà thanh khiết. 
a. Nguồn gốc, sự hình thành của cốm. 
b. Giá trị của cốm. 
11 
Hình ảnh những cô gái làng Vòng gánh cốm 
Trong đoạn đầu viết về cốm nhà văn nhắc tới địa danh nào? 
 Làng Vòng (Hà Nội) 
12 
b. Giá trị của cốm. 
Bài 14 - Tiết 57 : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM  ( Thạch Lam ) 
a. Nguồn gốc, sự hình thành của cốm. 
Em hiểu gì về nhận xét của tác giả: “Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ An Nam.”? 
- Thức quà riêng biệt của đất nước. 
- Cốm là đặc sản dân tộc. 
II. Tìm hiểu văn bản 
1. Bố cục 
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích 
2. Phân tích: 
- Mang hương vị mộc mạc, giản dị, thanh khiết nhưng thiêng liêng, quý báu. 
 Tình yêu quê hương, đất nước, niềm tự hào dân tộc. 
13 
Bài 14 - Tiết 57 : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM  ( Thạch Lam ) 
b. Giá trị của cốm. 
Ngoài ra, cốm còn gắn liền với tục lệ nào? 
a. Nguồn gốc, sự hình thành của cốm. 
Tục lệ dùng hồng, cốm làm đồ sêu tết. 
Tác giả ca ngợi tục lệ dùng hồng, cốm để làm quà sêu tết của nhân dân ta thể hiện sự vương vít của tơ hồng, thức quà trong sạch, trung thành. 
- Cốm là đặc sản dân tộc. 
- Cốm làm quà sêu tết. 
II. Tìm hiểu văn bản 
1. Bố cục 
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích 
2. Phân tích 
Tác giả nhận xét như thế nào về tục lệ dùng hồng, cốm làm đồ sêu tết của nhân dân ta? 
Sự hòa hợp, tương xứng của hai thứ ấy đã được phân tích trên những phương diện nào? 
 Màu sắc và mùi vị: màu xanh tươi của cốm như ngọc thạch quý, màu đỏ thắm của hồng như ngọc lựu già. Một thứ thanh đạm, một thứ ngọt sắc... 
14 
TRĂM NĂM HẠNH PHÚC 
Như vậy, ngoài giá trị vật chất cốm còn mang giá trị văn hóa dân tộc. 
15 
Để nhấn mạnh giá trị văn hoá của cốm, tác giả phê p... cốm phải như thế nào? Vì sao phải thưởng thức như vậy? 
18 
*Tổng kết: 
- Nội dung: 
Bài 14 - Tiết 57 : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM  ( Thạch Lam ) 
II. Tìm hiểu văn bản 
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích 
*Ghi nhớ: SGK/163 
Bài văn có giá trị gì về 
 nội dung và nghệ thuật? 
Thể loại tùy bút thiên về cảm giác tinh tế, nhẹ nhàng mà sâu sắc, ngôn ngữ chọn lọc, giọng văn biểu cảm. 
- Nghệ thuật: 
Ca ngợi, trân trọng một thứ quà mang nét đẹp văn hóa của dân tộc: cốm. 
19 
* Ghi nhớ : 
 “Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước, là thức dâng của những cánh đồng lúa bát ngát xanh, mang trong hương vị tất cả cái mộc mạc, giản dị và thanh khiết của đồng quê nội cỏ”. Bằng ngòi bút tinh tế, nhạy cảm và tấm lòng trân trọng, tác giả đã phát hiện được nét đẹp văn hóa dân tộc trong thứ sản vật giản dị mà đặc sắc ấy. 
20 
Bài tập vận dụng 
 Qua văn bản, em hiểu thêm điều gì về tác giả Thạch Lam? 
=> Thạch Lam là người sành cốm, có cảm nhận tinh tế và sâu sắc về cốm. 
21 
Bài 14 - Tiết 57 : MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM  ( Thạch Lam ) 
II. Tìm hiểu văn bản 
I. Đọc - Tìm hiểu chú thích 
- Cốm được làm từ lúa non, sinh ra từ sự tinh tuý của thiên nhiên, đất trời và sự khéo léo của con người. 
 Một thức quà giản dị mà thanh khiết. 
a. Nguồn gốc, sự hình thành của cốm. 
b. Giá trị của cốm. 
- Cốm là đặc sản dân tộc. 
- Cốm làm quà sêu tết. 
 Trân trọng và giữ gìn cốm như một vẻ đẹp văn hoá dân tộc. 
c. Bàn về cách thưởng thức cốm. 
Ăn cốm: ăn ít, thong thả và ngẫm nghĩ để cảm nhận hương vị đồng quê tinh khiết. 
 Trân trọng, nâng niu văn hoá ẩm thực. 
*Ghi nhớ: SGK/163 
III. Luyện tập 
 Hỡi cô thắt lưng bao xanh  Có về làm cốm với anh thì về. 
 (Ca dao)   
Bài 2 : SGK/163 
22 
 “Sáng mát trong như sáng năm xưa Gió thổi mùa thu hương cốm mới Tôi nhớ những ngày thu đã xa  
 Sáng chớm lạnh trong lòng Hà Nội” 
 ( Đất nước - Nguyễn Đình Thi) 
“Lúa nếp đồng quê sắp chín ửng màuTôi cùng bạn bè rủ nhau ra tuốt lúaBắc nồi rang rồi cùng nhau nhóm lửa