Bài giảng Vật lí Lớp 11 - Bài 26: Khúc xạ ánh sáng

sáng ở lớp 9: 
* Hiện tượng tia sáng truyền từ môi trường trong suốt này sang môi trường trong suốt khác bị gãy khúc tại mặt phân cách giữa hai môi trường , được gọi là hiện tượng khúc xạ ánh sáng . 
* Khi tia sáng truyền từ không khí sang nước , góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới . 
* Khi tia sáng truyền được từ nước sang không khí , góc khúc xạ lớn hơn góc tới . 
* Khi tia sáng truyền từ không khí sang các môi trường trong suốt , rắn , lỏng khác nhau thì góc khúc xạ nhỏ hơn góc tới . 
* Khi góc tới tăng ( giảm ) thì góc khúc xạ cũng tăng ( giảm ). 
* Khi góc tới bằng 0 0 thì góc khúc xạ bằng 0 0 , tia sáng không bị gãy khúc khi truyền qua hai môi trường . 
1 
S 
S’ 
R 
N’ 
BÀI 26. KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 
I. SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 
1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng 
 Là hiện tượng lệch phương ( gãy ) của các tia sáng khi truyền xiên góc qua mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt khác nhau . 
i 
2 
N 
Để hiểu thêm về hiện tượng khúc xạ ánh sáng chúng ta có thể hình dung như sau :...g 
 Là hiện tượng lệch phương ( gãy ) của các tia sáng khi truyền xiên góc qua mặt phân cách giữa hai môi trường trong suốt khác nhau . 
 Định luật khúc xạ ánh sáng 
2. 
a. Thí nghiệm : 
b. Kết luận : 
- Tia khúc xạ nằm trong mặt phẳng tới và ở phía bên kia pháp tuyến so với tia tới . 
BÀI 26. KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 
= hằng số 
sini 
sinr 
sinr 
sini ~ 
Ta thấy : 
- Với hai môi trường trong suốt nhất định , tỉ số giữa sin góc tới ( sini ) và sin góc khúc xạ ( sinr ) luôn không đổi : 
II. CHIẾT SUẤT CỦA MÔI TRƯỜNG 
I. SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 
1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng : (SGK) 
2. Định luật khúc xạ ánh sáng 
a. Thí nghiệm : 
b. Kết luận : (SGK) 
BÀI 26. KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 
II. CHIẾT SUẤT CỦA MÔI TRƯỜNG 
sini 
sinr 
Tỉ số không đổi 
trong hiện tượng khúc 
xạ được gọi là chiếc suất tỉ đối n 21 của môi trường (2) ( chứa tia khúc xạ ) đối với môi trường (1) ( môi trường chứa tia tới ). 
sini 
sinr 
= n 21 
* n 21 >1 
M«i tr­êng (2) chiÕt quang h¬n m«i tr­êng (1) 
* n 21 <1 
M«i tr­êng (2) kÐm chiÕt quang h¬n m«i tr­êng (1) 
r<i: 
r>i: 
* Đặc biệt khi ánh sáng truyền xiên từ chân không vào môi trường trong suốt khác thì chiết suất tỉ đối của môi trường đó đối với chân môi trường chân không được gọi là chiết suất tuyệt đối của môi trường đó . 
1. Chiết suất tỉ đối 
2. Chiết suất tuyệt đối 
Chiết suất tuyệt đối ( thường gọi tắt là chiết suất ) của một môi trường là chiết suất tỉ đối của môi trường đó đối với chân không . 
* Lưu ý: - Chiết suất của chân không là 1 
- Chiết suất của không khí gần bằng 1 
* SGK giới thiệu chiết suất của một số môi trường ở bảng 26.1. 
- Các em hãy đọc và cho biết chiết suất của môi trường có đặc điểm gì và phụ thuộc vào yếu tố nào ? 
I. SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 
1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng : (SGK) 
2. Định luật khúc xạ ánh sáng 
a. Thí nghiệm : 
b. Kết luận : (SGK) 
BÀI 26. KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 
II. CHIẾT SUẤT CỦA MÔI TRƯỜNG 
sini 
sinr 
= n 21 
1. Chiết suất tỉ đối 
2. Chiết suất tuyệt đối... sini 1 = n 2 sinr 1 
 n 2 sini 2 = n 3 sinr 2 
 r 1 = i 2 
 n 1 sini 1 = n 2 sini 2 
 r 2 = i 3 
 n 2 sini 2 = n 3 sini 3 
 n 1 sini 1 = n 2 sini 2 = n 3 sini 3 = . . . = nsini n 
Đây là công thức của một định luật bảo toàn 
I. SỰ KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 
1. Hiện tượng khúc xạ ánh sáng : (SGK) 
2. Định luật khúc xạ ánh sáng 
a. Thí nghiệm : 
b. Kết luận : (SGK) 
BÀI 26. KHÚC XẠ ÁNH SÁNG 
II. CHIẾT SUẤT CỦA MÔI TRƯỜNG 
sini 
sinr 
= n 21 
1. Chiết suất tỉ đối 
2. Chiết suất tuyệt đối : (SGK) 
Hệ thức liên hệ giữa chiết suất tỉ đối và chiết suất tuyệt đối : 
n 21 = 
n 2 
n 1 
* Biểu thức của ĐL khúc xạ có thể viết : 
Hay n 1 sini = n 2 sinr 
Trong thí đã làm nếu đảo chiều , cho ánh sáng truyền từ nước ra không khí theo tia RI thì tia khúc xạ có theo phương IS không ? 
III. TÍNH THUẬN NGHỊCH CỦA SỰ TRUYỀN ÁNH SÁNG 
1 
S 
R 
N’ 
i 
2 
N 
I 
r 
Kết luận : ánh sáng truyền đi theo đường nào thì cũng truyền ngược lại theo đường đó . Ta nói sự truyền ánh sáng có tính thuận nghịch . 
n 12 = 
1 
n 21 
1 
S 
S’ 
N’ 
2 
N 
I 
Bài tập 1.Tia sáng truyền từ một chất trong suốt có chiết suất n tới mặt phân cách với môi trường không khí . Góc khúc xạ trong không khí là 60 độ . Tia phản xạ ở mặt phân cách có phương vuông góc với tia khúc xạ . Tính n. 
- Theo bài : i’ + r = 90 0 mà i’ = i 
 nsini = sinr 
Giải 
Tóm tắt : i’+ r = 90 0 ; r = 60 0. Tính n = ? 
CỦNG CỐ: 
BÀI TẬP VÍ DỤ SGK 
R 
S 
n 
I 
i 
N 
r 
i’ 
S’ 
 i + r = 90 0 hay i = 30 0 
- Áp dụng ĐL khúc xạ : n 1 sini = n 2 sinr 
(2) 
(1) 
CÂU HỎI TRẮC NGHIỆM 
Hình vẽ nào sau đây sai khi nói về sự khúc xạ ánh sáng ? 
(1) 
(2) 
(1) 
(2) 
r 
i 
(1) 
(2) 
A 
B 
C 
D 
Vậy khi nhìn một con cá trong hồ nước thì ảnh của cá được nâng lên gần mặt nước hơn 
Đọc thêm “ Em có biết ?” 
Trả lời các câu hỏi SGK ( trang 166) 
Làm bài tập SGK ( trang 166-167) 
Chuẩn bị Bài tập ở tiết tiếp theo 
CÔNG VIỆC VỀ NHÀ