Giáo án Vật lí 11 (Kết nối tri thức) - Bài 18: Mô tả sóng - Nguyễn Chí Linh

 Trường THCS và THPT Y Đôn Giáo viên: Nguyễn Chí Linh
Tổ: Lý –Hóa - Sinh- Công Nghệ
 CHƯƠNG II: SÓNG
 BÀI 8: MÔ TẢ SÓNG
 Môn học: Vật lí 11
 Thời gian thực hiện : ( 02 tiết )
I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức
 - Từ đồ thị độ dịch chuyển – khoảng cách (tạo ra bằng thí nghiệm, hoặc hình vẽ cho trước), 
 mô tả được sóng qua các khái niệm bước sóng, biên độ, tần số, tốc độ và cường độ sóng.
 - Rút ra được biểu thức 푣 = 휆 từ định nghĩa của tốc độ, tần số và bước sóng.
 - Vận dụng được biểu thức 푣 = 휆 .
 - Tiến hành thí nghiệm hoặc qua hình ảnh, video clip, , thảo luận để nêu được mối liên hệ 
 các đại lượng đặc trưng của sóng với các đại lượng đặc trưng cho dao động của phần tử môi 
 trường.
2. Năng lực
 - Chủ động tích cực thực hiện những công việc của bản thân trong học tập thông qua việc 
 tham gia đóng góp ý tưởng, đặt câu hỏi và trả lời các yêu cầu.
 - Nhận biết được các đại lượng đặc trưng của sóng: bước sóng, biên độ, tần số, tốc độ, cường 
 độ sóng.
 - Nêu được biểu thức 푣 = 휆 và vận dụng được biểu thức.
 - Phân tích được mối liên hệ giữa các đại lượng đặc trưng của sóng với các đại lượng đặc 
 trưng cho dao động của phần tử môi trường.
 - Vận dụng được kiến thức để làm bài tập và giải thích được một số vấn đề trong thực tế.
3. Phẩm chất
- Chăm chỉ, trung thực, trách nhiệm trong học tập.
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU:
Phần mềm : - Microsoft PowerPoint.
- Phần mềm iSoft-Elearning.
- Phần mềm cắt ghép MP3 trực tuyến
 1. Học liệu
 - SGK, SGV vật lý 11, Kế hoạch dạy học.
 - Hình ảnh thí nghiệm tạo sóng mặt nước, đồ thị u – x của một sóng hình sin, 
 1 - Internet
 3. Thiết bị dạy và học
 - Máy chiếu, máy tính (nếu có).
 - Hệ thống LMS, Web 
 - HS laptop, điện thoại, PC, Ipad 
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC E-Learning
A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
STT NỘI DUNG MINH HỌA E-LEARNING
 HOẠT 
 ĐỘNG
Slide1 Trang bìa
Trang 
bìa
Slide2 Quan sát Đọc đoạn bài thơ Sóng của Xuân Quỳnh
khỡi video sóng Vậy Sóng được tạo ra và hình thành như thế nào?
động trên mặt Sóng 
 biển
 2 Slide5 Ghi mục tiêu 
giới bài học
thiệu 
bài
a. Mục tiêu: Thông qua việc tái hiện lại một số loại sóng thường gặp trong cuộc sống hàng ngày và 
đặt vấn đề về sự hình thành sóng để nêu vấn đề vào bài học cho HS.
b. Nội dung: GV cho HS quan sát hình vẽ/video về sóng trên mặt biển, mô tả về sự lan truyền của 
sóng.
c. Sản phẩm học tập: HS nhận thức được vấn đề cần tìm hiểu (sóng ).
Trong cuộc sống hàng ngày, chúng ta thường gặp hay nghe đến nhiều loại sóng như: sóng nước, 
sóng âm, sóng vô tuyến, sóng địa chấn, Vậy sóng được hình thành như thế nào và có những đặc 
điểm gì?
 3 Vào bài học ngày hôm nay:chương II Bài 8: Mô tả sóng.
B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC
Hoạt động 1. Tìm hiểu thí nghiệm tạo sóng trên mặt nước và hình thành khái niệm sóng cơ
STT NỘI DUNG HOẠT MINH HỌA E-LEARNING
 ĐỘNG
Slide 7 hình Thí nghiệm tạo sóng mặt 
thành kiến nước bằng kênh tạo sóng
thức
a. Mục tiêu: Dựa vào thí nghiệm tạo ra sóng trên mặt nước để HS quan sát, phân tích và hình thành 
được khái niệm sóng cơ.
b. Nội dung: GV tổ chức làm thí nghiệm cho HS quan sát và đặt câu hỏi để HS hình thành khái 
niệm sóng cơ.
c. Sản phẩm: HS hình thành khái niệm sóng cơ.
Hoạt động 2. Giải thích sự tạo thành sóng. Mối liên hệ giữa sóng và dao động
STT NỘI DUNG HOẠT MINH HỌA E-LEARNING
 ĐỘNG
Slide Giải thích sự tạo 
8,11 thành sóng
 4 Tìm hiểu độ lệch Học sinh tương tác trả lời câu hỏi
 pha các điểm M, N, 
 P trong đồ thị hình 
 8.2 sgk/33
a. Mục tiêu: 
- Căn cứ vào kết quả quan sát sự tạo thành sóng thu được từ thí nghiệm để giải thích sự tạo thành 
sóng, kết hợp với việc quan sát đồng thời dao động của miếng xốp suy ra mối liên hệ giữa sóng và 
dao động.
 5 - Từ sự lệch pha của các phần tử môi trường trên phương truyền sóng để tìm hiểu các đặc điểm của 
sóng.
b. Nội dung: GV giải thích sự tạo thành sóng cơ và mối liên hệ giữa sóng và dao động với HS như 
trình bày trong SGK.
c. Sản phẩm học tập: HS hình thành được kiến thức sự tạo thành sóng cơ và mối liên hệ giữa sóng 
và dao động.
Hoạt động 3. Tìm hiểu các đại lượng đặc trưng của sóng
STT NỘI DUNG HOẠT MINH HỌA E-LEARNING
 ĐỘNG
Slide 19- Các đặc trưng của 
20,21,22 sóng 
a. Mục tiêu: Sử dụng đồ thị li độ - khoảng cách của một sóng hình sin đang lan truyền trên mặt 
nước để tìm hiểu các đại lượng đặc trưng của sóng.
b. Nội dung: Tìm hiểu về các đại lượng đặc trưng của sóng.
c. Sản phẩm học tập: HS biết được các đại lượng đặc trưng của sóng.
C. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
STT NỘI DUNG MINH HỌA E-LEARNING
 HOẠT ĐỘNG
Slide Luyện tập HS tương câu hỏi trắc nghiệm
23,24,25 câu hỏi tương tác 
Trang câu trắc nghiệm
hỏi 
 6 a. Mục tiêu: HS củng cố lại kiến thức thông qua hệ thống câu hỏi trắc nghiệm 
b. Nội dung: 
- GV cho câu hỏi tương tác trắc nghiệm:
Câu 1: Chu kì sóng là
A. thời gian thực hiện một dao động của một điểm sóng.
B. đại lượng nghịch đảo của tần số góc của sóng.
 7 C. tốc độ truyền năng lượng trong 1 (s).
D. thời gian sóng truyền đi được nửa bước sóng.
Câu 2: Bước sóng là: 
A. Quãng đường sóng truyền được trong 1 chu kì
B. Khoảng cách hai điểm dao động
C. Khoảng cách hai điểm cao nhất và thấp nhất
D. Quãng đường sóng truyền đi
Câu 3: Sóng truyền dọc theo trục Ox có bước sóng 40 cm và tần số 8 Hz. Chu kì và tốc độ truyền 
sóng có giá trị là
A. T = 0,125 (s) ; v = 320 cm/s. B. T = 0,25 (s) ; v = 330 cm/s.
C. T = 0,3 (s) ; v = 350 cm/s. D. T = 0,35 (s) ; v = 365 cm/s.
 1 - A 2 - A 3 - A
D. HOẠT ĐỘNG VẬN DỤNG
STT NỘI DUNG MINH HỌA E-LEARNING
 HOẠT 
 ĐỘNG
Slide Vận dụng HS tương câu hỏi 
26,27 câu hỏi tương 
Trang tác trắc 
câu hỏi nghiệm đúng 
 sai
 8 a. Mục tiêu: Vận dụng kiến thức đã học để giải một số bài tập vận dụng liên quan.
b. Nội dung: GV cho HS tương tác câu hỏi đúng sai bằng 2 bài tập.
1. Trên mặt hồ yên lặng, một người làm cho con thuyền dao động tạo ra sóng trên mặt nước. Thuyền 
thực hiện được 24 dao động trong 40 s, tạo ra sóng cao 12 cm so với mặt hồ khi yên lặng và ngọn 
sóng tới bờ cách thuyền 10 m sau 5 s. Với số liệu này, hãy xác định:
a) Chu kì dao động của thuyền.
b) Tốc độ lan truyền sóng trong môi trường.
c) Bước sóng.
d) Biên độ sóng.
2. Hình 8.4 là đồ thị (u - t) của một sóng âm trên màn hình của một dao động kí. Biết mỗi cạnh của 
ô vuông theo phương ngang trên hình tương ứng với 1 ms. Tính tần số của sóng âm.
Đáp án
- HS tương tác đáp án cho các nội dung Câu hỏi 
 9 Δ푡 40 5
1. a) Chu kì dao động: .
 = = 24 = 3푠
 10
b) Tốc độ lan truyền của sóng: 
 푣 = 푡 = 5 = 2 /푠.
 5 10
c) Bước sóng: .
 휆 = 푣 = 2.3 = 3 
d) Biên độ sóng bằng độ cao của ngọn sóng so với mặt hồ yên lặng: A = 12 cm.
2. Từ đồ thị ta thấy 1 chu kì sóng tương ứng với 3 ô vuông. Suy ra T = 3 ms.
 1 1 1000
Tần số: = = 3.10―3 = 3 .
Vì tốc độ truyền sóng chỉ phụ thuộc vào tính chất của môi trường như khối lượng riêng, nhiệt độ, độ 
đàn hồi của môi trường,... Nên khi thay đổi tần số dao động của nguồn sóng thì tốc độ truyền sóng 
không thay đổi.
HƯỚNG DẪN TỰ HỌC
 a) Mục tiêu:
- Vận dụng kiến thức mà HS đã lĩnh hội được trong bài học để giải quyết những vấn đề mới trong 
học tập.
b) Nội dung:
- Bài tập vận dụng được update lên Azota - ứng dụng giao và chấm bài tập online.
c) Sản phẩm:
- Kết quả của học sinh.
d) Tổ chức thực hiện: gửi link hoặc mã QR cho HS làm bài tập
- Học sinh có thể dùng 2 cách để làm bài tập vận dụng.
Hoặc theo đường link 
 10