Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp dạy học phần vật chất trong môn Khoa học Lớp 4&5

, nội dung dạy các vật liệu thông thường là nội dung tương đối gần gũi với các em .
Qua thực tế giảng dạy, tổ 4-5 nhận thấy việc dạy và học nội dung này có những hạn chế sau:
* Về phía học sinh: Học sinh chưa có ý thức học tập, chưa tự giác trong quá trình hợp tác, trao đổi với bạn, với cô giáo, chưa tự giác trong học tập. Còn xem đồ dùng học tập là một công cụ vui chơi. Đặc biệt chưa nhận thức đúng vai trog của môn Khoa học. Học sinh chưa ý thức được nhiệm vụ của mình, chưa chịu khó, chưa tích cực tư dauy, tìm tòi cho mình những phương pháp học đúng để biến tri thức của thầy (cô) thành tri thức của riêng mình. Học sinh còn học tập một cách thụ động. Việc quan sát, nhận xét rút ra tính chất, đặc điểm của vật liệu và giải thích một số hiện tượng còn khó khăn. Liên hệ sử dụng và bảo quản một số đồ dùng chưa toots mặc dù có những đồ dùng rất gẫn gũi với các em. Do đó, việc học tập thường ít hứng thú, nội dung học tập thường đơn điệu, hiệu quả giáo dục chưa cao
*. Về phía giáo viên: Thư...nh cũng được tìm hiểu về cách khai thác, sử dụng an toàn- hợp lí, tránh lãng phí và bảo vệ một số nguồn năng lượng.
Giúp học sinh có kỹ năng quan sát và làm một số thực hành đơn giản, gần gũi với đồi sống, nêu thắc mắc, đặt câu hỏi trong quá học tập, biết tìm thông tin để giải đáp, biết diễn đạt những hiểu biết bằng lời nói, bài viết, hình vẽ, sơ đồ..
Có kỹ năng phân tích, so sánh, rút ra những dấu hiệu chung và riêng của một số sự vật, hiện tượng đơn giản trong tự nhiên.
Qua đó góp phần hình thành ở các em kỹ năng, thói quen sử dụng hợp lí các vật liệu, đồ dùng, năng lượng trong cuộc sống.
2. Một số biện pháp vận dụng phương pháp cơ bản khi dạy học phần vật chất lớp 4-5
+ Vận dụng linh hoạt phương pháp bàn tay năn bột: Dạy Khoa học cần vận dụng các phương pháp dạy học theo hướng tích cực trong đó có thể lựa chọn và phối hợp nhiều phương pháp khác nhau như: quan sát, trình bày có sự tham gia tích cực của học sinh, động não, đóng vai trò chơi, thảo luận, tham quan, hỏi - đáp, thí nghiệm
 Khai thác vốn hiểu biết của học sinh, đặc biệt là về cuộc sống xung quanh các em khi tìm hiểu các sử dụng các vật liệu.
 Chú trọng tổ chức cho học sinh quan sát, làm thí nghiệm để tìm hiểu, rút ra được những nhận xét về đặc điểm, cách sử dụng của vật liệu. Nói như thế không có nghĩa là chỉ thực hiện dạy học khoa học qua các phương pháp nói trên mà người dạy phải phối hợp và uyển chuyển giữa phương pháp này với phương pháp kia một cách linh hoạt để tạo bầu không khí sôi động trong tiết học, nhằm góp phần phát huy tính tích cực học tập trong mỗi học sinh.
3. Quy trình dạy học phần vật trong môn Khoa học lớp 4-5;
B1: Khai thác vốn hiểu biết ban đầu của học sinh vầ nhuồn gốc, đặc điểm, công dụng và cách bảo quản.
B2 Tổ chức cho học sinh quan sát để tìm hiểu đặc điểm của vật liệu.
B3. Yêu cầu học sinh nêu ( hoặc giáo viên có thể giới thiệu cho các em) về công dụng, cách sử dụng các vật liệu, liên hệ giữa công dụng, cách sử dụng cảu vật liệu( để tìm hiểu vì sao người ta lại sử d...n trong cuộc sống. Khuyến khích học sinh đưa ra và trả lời những câu hỏi “ tại sao?” về việc sử dụng vật liệu, nguồn năng lượng về các biến đổi. Chẳng hạn như:
 Tại sao một vật liệu cụ thể nào đó lại được sử dụng vào việc này mà không vào việc kia?
Tại sao chất này lại biến thành chất kia?
Tại sao gió và nước chảy lại biến thành điện?....
Qua đó giúp học sinh nhận ra và lí giải mối liên hệ giữa đặc điểm của vật liệu, nguồn năng lượng, cách sử dụng chúng, đồng thời khêu gợi sự tò mò khoa học, thói quen đặt câu hỏi, tìm câu giải thích ở học sinh khi các em được tiếp cận với thực tế xung quanh.
Ví dụ: Để giúp học sinh tìm hiểu được tính chất cảu đồng- bài 24, giáo viên có thể tổ chức cho học sinh quan sát.
Bước 1: Giáo viên nêu rõ mục đích quan sát: Quan sát để tìm hiểu màu sắc, độ cứng của dây đồng.
Bước 2: Học sinh tiến hành quan sát sợi dây đồng bằng mắt để nhận biết màu sắc của dây đồng, dùng tay để cảm nhận độ cứng, mềm của dây đồng ( có thể tổ chức quan sát theo nhóm hoặc cá nhân).
Bước 3: Học sinh thảo luận nhóm ( nếu quan sát nhóm), rút ra nhận xét về đặc điểm của dây đồng: có màu đỏ nâu, có ánh kim, bền, dẻo
Bước 4: Tình bày kết quả quan sát và nhận xét về đặc điểm của đồng. Ở buwocs này giáo viên yêu cầu đại diện học sinh nêu ý kiến trước lớp, học sinh khác bổ sung sau đó khẳng định kết luận: Dây đồng có màu đỏ nâu, có ánh kim, không cứng bằng sắt, dẻo, dễ uốn, dễ dát mỏng hơn sắt.
* Phương pháp thí nghiệm
Khác với phương pháp quan sát, phương pháp thí nghiệm đòi hỏi tác động lên sự vật, hiện tượng cần nghiên cứu. Qua quan sát các hiện tượng xảy ra trong thí nghiệm, học sinh thiết lập các mỗi quan hệ, giải thích các kết quả thí nghiệm để rút ra kết luận.
 Lưu ý các thí nghiệm chỉ xét phụ thuộc của hiện tượng cần nghiên cứu khi một số yếu tố biến đổi, chỉ xét định tính; các dụng cụ và việc bố trí lắp đặt, thao tác đơn giản.
Đối với những bài học có thí nghiệm thực hành, giáo viên cần có kế hoạch trước, thực hành trước để có thể lường hết tình huốn