Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao hiệu quả dạy 3 kiểu câu kể Ai là gì? Ai làm gì? Ai thế nào? cho học sinh Lớp 2&3

 tính tích cực, chủ động sáng tạo của học sinh trong môi trường giáo dục với sự tổ chức và hướng dẫn của giáo viên góp phần hình thành những phương pháp và nhu cầu tự học của học sinh thì việc xác định và sử dụng câu theo mục đích nói là rất quan trọng.
Trong chương trình tiểu học thì học sinh lớp 2 bắt đầu được làm quen với phân môn Luyện từ và câu. Với học sinh lớp 2, 3 nói riêng và học sinh Tiểu học nói chung thì kiến thức về 3 kiểu câu kể Ai là gì?, Ai thế nào?, Ai làm gì? là kiến thức trọng tâm, xuyên suốt trong quá trình học tập phân môn Luyện từ và câu nói riêng và vận dụng vào viết văn và đặc biệt là trao đổi, giao tiếp trong cuộc sống hàng ngày.
 Trong phân môn Luyện từ và câu lớp 2- 3, học sinh đã được học 3 kiểu câu kể (Ai là gì?, Ai thế nào?, Ai làm gì?). Học sinh đã biết cách phân biệt các mẫu câu theo mục đích nói, cụ thể như sau:
- Câu kiểu Ai là gì? thường dùng để giới thiệu, nhận xét về một đối tượng nào đó. 
- Câu kiểu Ai thế nào? thường tả đặc điểm, tính chất củ... Dạy HS nắm chắc các từ loại: từ chỉ sự vật, từ chỉ hoạt động, từ chỉ đặc điểm:
Học sinh lớp 2 mới được làm quen với phân môn Luyện từ và câu, nên để các em nắm chắc các kiểu câu kể thì điều cần thiết đầu tiên là các em phải nắm chắc các từ loại, vì xác định đúng từ loại sẽ giúp các em nắm chắc thành phần câu và các kiểu câu. Học sinh lớp 2 cần nắm chắc các kiến thức cơ bản về từ, từ ngữ và các từ loại: từ chỉ sự vật, từ chỉ hoạt động, từ chỉ đặc điểm, tính chất. Bởi từ là nguyên liệu quan trọng để cấu tạo nên câu, có xác định đúng từ loại mới xác định được đúng các thành phần của câu, xác định đúng mẫu câu.
Ngay từ trong mỗi bài học đầu tiên, mỗi chủ đề đều cần khắc sâu cho học sinh nắm chắc các từ loại. Với học sinh lớp 2, 3 cần giúp các em phân biệt:
- Từ chỉ sự vật là các từ chỉ tên gọi của con người, con vật, cây cối, các hiện tượng thiên nhiên...
Ví dụ: bạn trai, bạn gái, con mèo, cây mít, gió, mưa ...
- Từ chỉ hoạt động không chỉ là các từ chỉ sự thay đổi của cơ thể ( hoạt động chân tay) mà còn giúp học sinh hoạt động trí óc ( có sự thay đổi nhưng không chỉ nhận biết bằng mắt)
Ví dụ: chạy, nhảy, suy nghĩ, ...
	- Từ chỉ đặc điểm: từ chỉ đặc điểm về màu sắc, tính nết, hình dáng, hương vị ...
Ví dụ: xanh, hiền, cao, cay, thơm ...
Để giúp học sinh nắm chắc các từ loại đó, không chỉ cần 1 tiết học, 1 buổi học cụ thể mà cần chú ý rèn luyện thường xuyên qua mọi tiết học, từ tập đọc, chính tả, tập viết... Ví dụ khi dạy bài Tập đọc: Làm việc thật là vui, giáo viên có thể đưa thêm câu hỏi: Tìm các từ chỉ sự vật có trong bài? Có làm vậy liên tục ở nhiều tiết học thì học sinh mới được rèn luyện thường xuyên và ghi nhớ, khắc sâu được.
Trong một chủ điểm, giáo viên nên mở rộng vốn từ cho học sinh theo nhóm từ để học sinh vừa củng cố về các từ loại lại dễ liên hệ và khắc sâu hơn.
VD: Trong chủ đề Thầy cô, có thể cho học sinh tìm:
- Các từ chỉ sự vật: thầy giáo, cô giáo, cô hiệu trưởng, thầy hiệu phó, ...
- Từ chỉ hoạt động: dạy dỗ, giảng dạy, chăm sóc,...
- Từ...đã được cung cấp các kiến thức cơ bản, cần thiết từ giai đoạn học về từ loại, học về mẫu câu chính, giáo viên có thể hướng dẫn HS qua các bước :
- Bước 1 : Nhận diện mẫu câu theo mức độ nhận thức của học sinh ( HS tự làm và kiểm tra lẫn nhau).
- Bước 2 : Kiểm tra mẫu câu sau khi học sinh tự nhận diện.
- Bước 3 : So sánh.
GV định hướng cho học sinh bằng hệ thống các yêu cầu : 
- VD : a, Lớp 2A đang học bài.
 b, Chúng em rất chăm chỉ, ngoan ngoãn.
Ví dụ a ( b) mẫu câu nào ? Dựa vào đâu em xác định được ví dụ a thuộc mẫu câu Ai làm gì ? Dựa vào đâu em xác định được ví dụ b thuộc mẫu câu Ai thế nào?
- So sánh bộ phận thứ nhất của 2 mẫu câu? So sánh bộ phận thứ 2 của 2 mẫu câu.
Có thể định hướng để học sinh xây dựng được bảng so sánh như sau: 
Câu kiểu
Mục đích sử dụng
Bộ phận thứ nhất
Bộ phận thứ hai
Ví dụ
Ai là gì ?
Dùng để giới thiệu, nhận định
- Chỉ sự vật
- Do từ ( từ ngữ) chỉ sự vật tạo thành.
- Trả lời cho câu hỏi : Ai ? ( Cái gì ?, Con gì ?)...
- Là + sự vật
- Do từ là kết hợp với từ ( từ ngữ) chỉ sự vật.
- Trả lời cho câu hỏi Là gì ?
- Em là học sinh trường Tiểu học Tái Sơn.
- Bà là một kho cổ tích.
Ai làm gì ?
Nêu hoạt động của con người, con vật và các sự vật được nhân hóa.
- Chỉ sự vật
- Do từ ( từ ngữ ) chỉ sự vật tạo thành.
- Trả lời cho câu hỏi : Ai ? , Con gì ?)...
- Chỉ hoạt động.
- Do từ ( cụm từ) chỉ hoạt động tạo thành.
- Trả lời cho câu hỏi Làm gì ?
- Em học bài.
-Chi đến tìm những bông cúc màu xanh.
Ai thế nào ?
Nêu đặc điểm, tính chât, trạng thái của sự vật.
- Chỉ sự vật
- Do từ ( từ ngữ )chỉ sự vật tạo thành.
- Trả lời cho câu hỏi : Ai ? , Con gì ?)...
- Chỉ đặc điểm, tính chất hoặc trạng thái
- Do từ ( cụm từ) chỉ đặc điểm, tính chất, trạng thái tạo thành.
- Trả lời cho câu hỏi Thế nào ?
- Em bé rất ngoan.
- Mái tóc của ông em bạc trắng.
Chú ý: Chỉ có người, động vật và các sự vật được nhân hoá thì mới có hoạt động. Trường hợp này ta xác định câu Ai làm gì?
Trường hợp cây cối, đồ vật hoặc hiện tượng k