Sáng kiến kinh nghiệm Nâng cao kĩ năng nhận biết nghệ thuật nhân hóa cho học sinh Lớp 3 trong phân môn LTVC

phân môn Luyện từ và câu, dạng bài tập về biện pháp tu từ nhân hóa chiếm vị trí rất quan trọng. Song song với biện pháp tu từ so sánh thì nhân hóa là biện pháp tu từ có khả năng khắc họa hình ảnh và gây ấn tượng mạnh mẽ trong miêu tả, có tác dụng làm cho lời nói sinh động, diễn đạt mọi sắc thái biểu cảm của sự vật.
Nếu học tốt biện pháp tu từ nhân hóa sẽ giúp các em cảm nhận những cái hay cái đẹp trong thơ ca, từ đó mở mang kiến thức, làm phong phú về tâm hồn, tạo hứng thứ khi viết văn, rèn luyện ý thức, yêu quý TV và giữ gìn sự trong sáng của TV.
 Chính vì những lí do nêu trên mà tổ tôi đã chọn chuyên đề “Nâng cao kĩ năng nhận biết nghệ thuật nhân hóa cho học sinh lớp 3 trong phân môn LTVC”
Mục đích của chuyên đề:
Góp phần giúp HS hiểu khái niệm về nhân hóa, về cách dùng từ nhân hóa. Từ đó học sinh biết phân biệt, biết các cách nhân hóa tu từ.
Giúp học sinh tiếp cận kịp thời với sách giáo khoa, tự học tích cực và giúp GV có những biện pháp giúp HS rèn luyện kĩ năng nhận biết và s... học sinh khác nhau để các em vừa nắm được nội dung bài học vừa có thể tự liên hệ, vận dụng vào các bài tập đọc, tập làm văn qua những ví dụ cụ thể. Với HS khá, giỏi có thể cho HS làm mẫu, chữa bài, nhận xét, lấy ví dụ minh họa. Còn HS chậm hơn có thể tổ chức cho HS thảo luận và làm theo nội dung phiếu bài tập có gợi ý.Cũng là bài tập trong sách giáo khoa nhưng GV có thể thay đổi hình thức bài tập như: điền vào chỗ chấm, bài tập nối ghép, bài tập trắc nghiệm.
Trong hệ thống bài học, cần cho học sinh có thói quen khai thác nội dung tiềm ẩn qua từng bài tập, liên hệ nội dung bài học của các phân môn trong cùng chủ điêm, vận dụng kiến thức đã học của các tiết học trước vào các tiết học sau, vận dụng trong đời sống một cách linh hoạt, chủ động.
Khi dạy học phân môn LTVC nói chung, phần kiến thức về nhân hóa nói riêng, GV cần theo mô hình về tiến trình dạy học như sau:
Bước 1: Đọc và xác định yêu cầu bài tập.
Bước 2: HD giải một phần bài tập.
Bước 3: HD HS làm bài tập.
Bước 4: Trao đổi, nhận xét, rút ra nội dung kiến thức.
Trong chương trình LTVC lớp 3, có hai hạng bài tập nhân hóa.
Dạng 1: bài tập nhận biết biện pháp tu từ nhân hóa.
Dạng 2: Bài tập vận dụng biện pháp tu từ nhân hóa.
Cụ thể:
Dạng bài tập nhận biết biện pháp tu từ nhân hóa
Trước hết giáo viên cần nắm chắc khái niệm về nhân hóa.
Ở đây, cần biết nhân hóa là cách lấy các từ ngữ biểu thị thuộc tính, hoạt động của con người biểu thị các thuộc tính, hoạt động của các đối tượng không phải là người trên cơ sở mối liên hệ liên tưởng tương đồng.
VD: Anh Đóm chuyên cần
 Lên đèn đi gác...
VD: Những tàu chuối nằm ngửa, ưỡn cong lên, hứng lấy ánh trăng xanh rời rợi như ướt nước.
 Nam Cao
Cần cho HS nắm vững kiến thức: nhân hóa là biện pháp tu từ gán cho đồ vật, cây cối, con vật ... những tình cảm, đặc điểm, tính chất của con người, nhằm làm cho đối tượng được miêu tả trở nên gần gũi, sinh động hơn.
Với dạng bài tập nhận biết biện pháp tu từ nhân hóa:
GV nên cho HS đọc các ngữ liệu và tìm hết các sự ...cố:
VD: Gạch dưới các từ ngữ tả đặc điểm và hoạt động của các sự vật trong đoạn văn sau:
 Mùa xuân, cây gạo gọi đến bao nhiêu là chim Chào mào, sáo sậu, sáo đenđàn đàn lũ lũ bay về. Chúng nó gọi nhau, trêu ghẹo nhau, trò chuyện ríu rít. Ngày hội mùa xuân đấy.
 Tuy nhiên cần chú ý ngữ liệu phải được chọn lọc hay, phù hợp với tâm lí lứa tuổi, gần gũi để khơi dậy hứng thứ cho HS. Từ đó các em sẽ thấy các sự vật xung quanh trở lên gần gũi, đáng yêu hơn, giúp các em thấy được cái hay, cái đẹp, vận dụng biện pháp tu từ nhân hóa trong cuộc sống hàng ngày của các em.
Dạng bài tập vận dung biện pháp tu từ nhân hóa.
 Vận dụng biện pháp nhân hóa để viết văn, bước đầu cảm nhận được cái hay, cái đẹp của những biện pháp nhân hóa với HS tiểu học và rất cần thiết, là nền tảng sau này để các em học các lớp trên.
Ví dụ 1: Đoạn thơ dưới đây tả những sự vật và con vật nào? Cách gọi chúng có gì hay?
Những chị lúa phất phơ bím tóc
Những cậu tre bám vai nhau thì thầm đứng học
Đàn cò trắng
Khiêng nắng qua sông
Cô gió chăn mây trên đồng
Bác mặt trời đạp xe qua ngọn núi.
(TV3, tập 2, trang 61)
 Với dạng bài tập này, cái khó với HS không phải là cảm nhận cái hay của hình tượng mà là diễn đạt nó thành lời.
 Khi dạy dạng bài này có thể cho 1-2 HS K,G làm mẫu một phần rồi cho HS thảo luận nhóm để các em tự giúp nhau chọn cách diễn đạt cho đúng nhất.
Cụ thể:
a, Cách thức nhân hóa:
- Đoạn thơ tả các sự vật: lúa, tre, đàn cò, gió, mặt trời.
- Tác giả đã dùng các từ ngữ chỉ người để gọi các sự vật, con vật: chị lúa, cậu tre, cô gió, bác mặt trời.
- Các sự vật có hình dáng, hoạt động như con người. 
Những chị lúa phất phơ bím tóc
Những cậu tre bám vai nhau thì thầm đứng học
Đàn cò trắng
Khiêng nắng qua sông
Cô gió chăn mây trên đồng
Bác mặt trời đạp xe qua ngọn núi.
b, Cái hay, cái đẹp của những hình ảnh nhân hóa: Cách gọi và tả như trên đã làm các sự vật, con vật trở nên sinh đông thân thuộc, khiến người đọc khó quên.
 Từ bài tập đó, GV có thể cho HS lấy ví dụ về các sự v