SKKN Đổi mới phương pháp dạy học nhằm hình thành, phát triển các năng lực cho học sinh qua văn bản "những ngôi sao xa xôi" của Lê Minh Khuê

Ưu điểm: Hiện nay việc đổi mới phương pháp giảng dạy môn Ngữ văn ở cấp THCS nói chung và trường THCS Lập Lễ nói riêng đang được các cấp quản lí và giáo viên coi là khâu then chốt, tạo bước đột phá, nâng cao chất lượng bộ môn. Đại đa số giáo viên giảng dạy bộ môn đã, đang áp dụng một số phương pháp, kĩ thuật dạy học truyền thống và mới như: đàm thoại, thuyết trình, bình giảng, tự nghiên cứu, hoạt động nhóm, bàn tay nặn bột, dự án, chuyên gia, bản đồ tư duy ... bước đầu đạt được hiệu quả khá tốt.
- Hạn chế: Còn một bộ phận không nhỏ giáo viên chưa có nhận thức đầy đủ về đổi mới phương pháp, ứng dụng CNTT; vẫn bảo thủ, chủ yếu sử dụng hình thức hỏi - đáp; áp dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học mới lúng túng, hình thức, gò ép; không phát triển được các năng lực của học sinh, không đạt mục tiêu của tiết dạy và bộ môn.
2. Tóm tắt nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến.
- Tính mới, tính sáng tạo: chuyển hóa các phương pháp dạy của thầy thành phương pháp học tập của trò nhằm phát...iệc đổi mới phương pháp kết hợp ứng dụng CNTT đã trở thành một nhiệm vụ bắt buộc để nâng cao tay nghề, nghiệp vụ chuyên môn cho giáo viên, từ đó thúc đẩy chất lượng bộ môn ngày càng được cải thiện.
- Ban giám hiệu nhà trường cùng Tổ chuyên môn đã lên kế hoạch cụ thể ngay từ đầu năm để thực hiện các chuyên đề đổi mới phương pháp, cùng với đó là các cuộc Hội thảo về đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn ở Cụm và do Phòng giáo dục tổ chức đã tạo được sân chơi chuyên môn bổ ích, thiết thực cho giáo viên.
2. Hạn chế.
- Còn một bộ phận không nhỏ giáo viên chưa có nhận thức đầy đủ về đổi mới phương pháp, ứng dụng CNTT; vẫn bảo thủ, chủ yếu sử dụng hình thức hỏi - đáp; áp dụng các phương pháp, kĩ thuật dạy học mới lúng túng, hình thức, gò ép; không phát huy được các năng lực của học sinh, không đạt mục tiêu của tiết dạy và bộ môn.
- Khả năng tự học, tự nghiên cứu và sáng tạo của một bộ phận giáo viên khá hạn chế, không dám nghĩ, dám làm.
- Thiết kế chương trình của Sách giáo khoa Ngữ văn hiện nay còn nhiều bất cập, gây ra những khó khăn không nhỏ để thực hiện các phương pháp, kĩ thuật dạy học mới.
II - Nội dung giải pháp đề nghị công nhận sáng kiến.
II.0. Nội dung giải pháp.
Để phát triển các năng lực cơ bản cho học sinh trong một giờ giảng văn, đòi hỏi người giáo viên phải sử dụng, kết hợp thật hài hòa, tinh tế, linh hoạt các phương pháp, kĩ thuật dạy học, ứng dụng CNTT, tích hợp liên môn Âm nhạc, Mĩ thuật, Lịch sử, Địa lí, Giáo dục công dân, Tin học(nếu có). Hiện nay việc đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn nói chung và các giờ dạy văn bản nói riêng đang được đặt ra rất cấp bách, đòi hỏi nỗ lực từ nhiều phía, đặc biệt là người giáo viên trực tiếp đứng lớp. 
Để đạt được mục tiêu bài dạy, phát triển tối đa các năng lực của học sinh, ngoài việc sử dụng các phương pháp, kĩ thuật đặc trưng của môn Ngữ văn, của tiết dạy học văn bản, tôi đã áp dụng một vài phương pháp mới như: phương pháp tự nghiên cứu của học sinh, phương pháp thuyết trình của cá nhân học sinh tr...tiếp, sử dụng CNTT ...
4. Đọc, tóm tắt văn bản
- Hướng dẫn và đọc, tóm tắt.
- Đọc một đoạn và tóm tắt => phát triển ngôn ngữ nói, kĩ năng tóm tắt, giao tiếp ...
5. Hình thành kiến thức.
- Sử dụng các phương pháp vấn đáp, phân tích, giảng bình, hoạt động nhóm, dạy học theo dự án, sơ đồ tư duy với các kĩ thuật động não, khăn phủ bàn ...
- Sử dụng phim tài liệu "Ngã ba Đồng Lộc", các tranh ảnh trợ giúp.
* Dùng các phương pháp: tự nghiên cứu, dự án, hoạt động nhóm, vấn đáp, thuyết trình cùng các kĩ thuật động não, khăn phủ bàn ... => phát triển các năng lực: sử dụng CNTT, giao tiếp, hợp tác, xử lí tình huống, đoc – hiểu, cảm thụ thẩm mĩ, ngôn ngữ nói, tư duy hình tượng, sáng tạo ...
6. Đánh giá, tổng kết.
- Giáo viên yêu cầu học sinh khái quát nội dung, ý nghĩa và những đặc sắc nghệ thuật của văn bản.
- Gv đưa ra Sơ đồ tư duy, yêu cầu Hs thuyết trình thành một đoạn văn nói hoàn chỉnh.
*Sử dụng phương pháp thuyết trình là chính.
- Khái quát nội dung, ý nghĩa và những đặc sắc nghệ thuật của văn bản.
- Hs thuyết trình => phát triển năng năng lực khái quát, tổng hợp, giao tiếp, ngôn ngữ nói ...
7. Luyện tập, vận dụng.
- Giáo viên cho học sinh hoạt động cá nhân, làm hai bài tập(xem giáo án).
- Thầy và trò cùng hát vang bài "Cô gái mở đường".
* Sử dụng phương pháp thuyết trình => phát triển các năng lực tự học, sưu tầm tư liệu, sử dụng CNTT, giáo tiếp, ngôn ngữ nói ...
8. Tìm tòi, mở rộng
- Giáo viên giáo cho Hs về nhà sưu tầm thêm ít nhất một sáng tác của Lê Minh Khuê viết thời chống Mĩ và nêu cảm nhận.
- Hs về nhà thực hiện theo yêu cầu của giáo viên => phát triển năng lực tự học, sưu tầm tư liệu, sử dụng CNTT ...
*Lưu ý: Mọi hoạt động được thể hiện cụ thể trong giáo án minh họa. Trên đây chỉ là những định hướng cơ bản nhất.
II.1. Tính mới, tính sáng tạo.
- Trước đây trong các giờ dạy học Ngữ văn, đặc biệt là các tiết văn bản, giáo viên chủ yếu dùng phương pháp đàm thoại(hỏi-đáp) và thuyết trình để giảng bài nên dẫn tới tình trạng nói r